• Neleri Bilmem Gerekir?
  • Karaciğer Hastalığı Hakkında Daha Fazla Bilgi
  • HIV, Karaciğer Hastalığına Neden Olabilir mi?
  • Hangi Soruları Sormalıyım?

Neleri Bilmem Gerekir?

HIV-pozitif olup olmamanızdan bağımsız olarak, yaş, yaşam tarzı ve diğer koşullar karaciğerin sağlığı üzerinde etkili olabilir. Ancak, HIV ile yaşayan kişilerin farkında olması gereken, karaciğeri olumsuz etkileyebilen bazı ek faktörler mevcuttur. Bu faktörlerin arasında şunlar yer alır:

  • Tedavi edilmeyen HIV
  • Hekiminizin önerdiği tedavileri eksiksiz uygulamamak
  • Viral hepatit (başta hepatit B veya C olmak üzere) –HIV ile yaşıyorsanız bu hastalıklar daha hızlı ilerleyebilir

Başka Neleri Bilmem Gerekir?

Alkole Bağlı Olmayan Karaciğer Yağlanması (NAFLD), HIV enfeksiyonlu kişilerde gitgide daha yaygın hale gelmektedir. HIV ilaçlarının uzun süreli kullanımıyla karaciğer yağlanması ilişkilendirilmiştir.

HIV tedavisine ne zaman başlamanız gerektiğini öğrenmek veya aldığınız ilaçların gözden geçirilmesi için hekiminiz ile görüşün. Ayrıca karaciğer ile ilgili rutin kan testi sonuçlarınızla ilgili olarak da danışın.

Karaciğer Hastalığı Hakkında Daha Fazla Bilgi

Karaciğer, vücudunuzun çalışması üzerinde hayati bir role sahiptir ve şunlarda yardımcı olur:

  • Gıdalardan ve içeceklerden alınan besinlerin vücudunuza enerji veren kimyasallara dönüştürülmesi
  • Atıkların vücuttan uzaklaştırılmasıve vücudunuza zarar verebilecek istenmeyen kimyasallardan kanın arındırılması
  • İlaçların işlenmesi

Karaciğerin işlemesi gereken ilaç veya toksin (alkol gibi) miktarı arttıkça zarar görme olasılığı da artar. İlerleyen yaş ile birlikte karaciğer işlevlerinde (gıdaların hazmı ve zararlı maddelerin vücuttan uzaklaştırılması gibi) azalma gözlenebilir, bu da karaciğer sorunlarına yol açabilir.

Karaciğer Hastalığı Nedir? 

Karaciğer hastalığı, karaciğeri etkileyen ve karaciğerin daha az aktif hale gelmesine neden olan çok sayıda sorunu tanımlamak için kullanılan genel bir terimdir. Bu faktörlerin arasında şunlar yer alır:

  • Hepatit A enfeksiyonu - Bu enfeksiyondan korunmanız için bir aşı bulunmaktadır
  • Hepatit B enfeksiyonu - Bu enfeksiyondan korunmanız için bir aşı bulunmaktadır
  • Hepatit C enfeksiyonu - Aşı mevcut değildir, ancak modern tedavilerle enfeksiyonun tedavi edilmesi mümkündür
  • Alkolle ilişkili karaciğer hastalığı - Bu, çok fazla alkol tüketilmesinden kaynaklanır. Tedavi, alkol alımının durdurulmasını gerektirir ve psikolojik destek de önerilebilir
  • Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması (NAFLD) - Karaciğerde yağ birikmesinden kaynaklanan çeşitli hastalıkların toplu adıdır. NAFLD, fazla kilolu kişilerde veya diyabet hastalarında yaygın olarak görülür ve HIV ile yaşayan kişilerde görülme sıklığı gitgide artmaktadır. Tedavi, sağlıklı beslenmeyi ve sağlıklı bir yaşam tarzını gerektirir
  • Alkole bağlı olmayan steatohepatit (NASH) - NAFLD'nin daha ciddi bir türüdür.

HIV, Karaciğer Hastalığına Neden Olabilir mi?

HIV ile yaşayan çoğu kişi karaciğeriyle ilgili hiçbir sorun yaşamaz. Ancak, HIV enfeksiyonu pozitif ise ve aynı zamanda özellikle hepatit B veya hepatit C enfeksiyonunuz var iseve/veya çok alkol alıyorsanız, karaciğerinizin daha fazla olumsuz etkilenme ve sorunlara daha yatkın olma olasılığı yüksektir.

Risk Altında Mıyım?

Hekiminiz karaciğer hastalığı gelişme riskini değerlendirebilir:

  • Yaşam tarzı tercihlerinizi gözden geçirerek, aşağıdakiler gibi tercihlerin karaciğeriniz üzerinde istenmeyen olumsuz etkiye neden olup olmadığını tespit edebilir:
    • Fazla alkol tüketimi
    • Steroidler de dahil olmak üzere, damar içi maddeler kullanılması
    • Sağlıksız beslenme
  • Rutin kan testleriyle karaciğerinizin işlevinin değerlendirilmesi
  • Viral hepatit testleri (hepatit B ve C başta olmak üzere)
  • Kullandığınız ilaçlar

Peki ya Zaten Karaciğer Hastalığıyla Yaşıyorsam?

Karaciğer hastalığınız olsa dahi karaciğerinize iyi bakmanın en etkili yollarından biri, sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemektir.

Buna şunlar dahildir:

  • Sağlıklı beslenmek
  • Fazla alkol almamak
  • Damar içi maddeler kullanmamak

Aldığınız ilaçlar ile ilgili sorunuz var ise hekiminiz ile görüşün.

Ayrıca hekiminiz de karaciğerinize en iyi şekilde bakmanın yolları konusunda size tavsiyede bulunabilir. Bu, özellikle aynı zamanda hepatit B veya hepatit C ile yaşıyorsanız daha da önemlidir.

Hangi Soruları Sormalıyım?

  • Karaciğerime en iyi şekilde baktığımdan emin olmak için ne yapabilirim?
  • Hangi semptomlar karaciğer hastalığıyla ilişkilidir?
  • HIV ilaçlarım da dahil olmak üzere, ilaçlarımdan herhangi biri karaciğerimi etkileyebilir mi?
  • HIV enfeksiyonumu ve diğer enfeksiyonlarımı yönetmeye yönelik en iyi tedavi hangisidir?
  • Hepatit A ve B aşısı olmalı mıyım?
  • Alkol alımım güvenli bir düzeyde mi?
  • Hem HIV hem de viral hepatit enfeksiyonuna sahip olmanın riskleri nelerdir?

Testler

Her yıl karaciğer fonksiyonu değerlendirmesinden geçmeniz gerekir. Hekiminiz, karaciğer hastalığına yakalanma riski altında olduğunuzu düşünürse karaciğer fonksiyonu testleri yapabilir. ALT/AST, ALP ve bilirubin, hekiminizin kullandığınız ilaçlara bağlı olarak 3-12 ayda bir yapabileceği testlerin adlarıdır.

 

Referanslar:

  1. NAMaidsmap, HIV &AidsInformations: FactsheettheLiver. Available at: http://www.aidsmap.com/The-liver/page/1045123/ [Accessed: August 2017]
  2. British LiverTrust, Diet&LiverDisease. Available at: https://www.britishlivertrust.org.uk/liver-information/diet-and-liver-disease/. [AccessedAugust 2017]
  3. AidsInfo, Side effects of HIV medicines, HIV andHepatotoxicity, Understanding HIV, factssheets. Availble at: https://aidsinfo.nih.gov/understanding-hiv-aids/fact-sheets/22/67/hiv-and. [AccessedAugust 2017] Frith, J et al. Chronicliverdisease in an ageingpopulation. Age andAgeing 2009; 38, 1, 11–18
  4. NHS Choices, Hepatitis A. Available at: http://www.nhs.uk/conditions/Hepatitis-A/Pages/Introduction.aspx [AccessedAugust 2017]
  5. NHS Choices, Hepatitis B/ http://www.nhs.uk/conditions/Hepatitis-B/Pages/Introduction.aspx [AccessedAugust 2017]
  6. NHS Choices, Hepatitis C. Available at: http://www.nhs.uk/conditions/Hepatitis-C/Pages/Introduction.aspx [AccessedAugust 2017]
  7. NHS Choices ,Alcohol-relatedliverdisease. Availableat : http://www.nhs.uk/conditions/liver_disease_(alcoholic)/pages/introduction.aspx [AccessedAugust 2017]
  8. NHS Choices, Non-alcoholicfattyliverdisease (NAFLD) Available at: http://www.nhs.uk/conditions/fatty-liver-disease/Pages/Introduction.aspx. [AccessedAugust 2017]
  9. Guraldi, G et al. Nonalcoholicfattyliverdisease in HIV-infectedpatientsreferredto a metabolicclinic: Prevalence, characteristics, andpredictors. ClinicalinfectiousDiseases 2008: 47 250-7

10 İpucu

Alkol tüketiminizin azaltmak için hekiminizden yardım isteyin

Yağlı gıdalardan kaçının ve sağlıklı bir kiloda kalın

Prezervatif kullanarak seks sırasında korunun

Prezervatif kullanılmayan seks, viral hepatit enfeksiyonu kapma olasılığınızı artırır

Steroidler veya keyif verici maddeler kullanıyorsanız bu durumu hekiminize bildirin

Ve bu maddeleri azaltmak veya bırakmak için yardım isteyin

Hekiminize karaciğer kan testi sonuçlarınız konusunda danışın

Hepatit A ve B aşısı olun

Hepatit A, B ve C için test yaptırın

Hekiminizle konuşun

Karaciğerinizi olumsuz etkileyebileceğinden, aldığınız takviyeleri veya diğer ilaçları hekiminizle paylaşın

Hekiminize sorular sorun

HIV de dahil olmak üzere, aldığınız tüm ilaçların karaciğerinizi nasıl etkilediğini sorun

Sağlığınızı izlemenize yardımcı olabilecek mobil uygulamaları indirin

Örneğin karaciğer testi sonuçlarınızı kaydeden veya alkolü bırakmanıza destek olan uygulamalar