HIV, Ruh Sağlığı Sorunlarına Neden Olabilir mi?
Depresyon, anksiyete ve diğer birçok ruh sağlığı sorunu yaşamın her döneminde, HIV pozitif olup olmamanızdan bağımsız olarak herkesi etkileyebilir. Hatta, yaklaşık olarak 4 yetişkinden 1'i yaşamı boyunca ruh sağlığıyla ilgili bir sorun yaşar.
Ruh sağlığında sorunlara neden olabilen faktörler arasında şunlar yer alır:
- Çevresel faktörler: İş değişiklikleri, maddi endişeler, ayrılık durumları, hastalık veya yas gibi bir kişinin doğrudan yaşamında olanlara verdiği bir tepki gibi
- Fiziksel faktörler: Beyninizin biyolojisi, ailede bu tür rahatsızlık hikayesi veya HIV gibi uzun süreli bir sağlık sorunuyla yaşamanın ve bu sorunun tedavisinde kullanılan bazı ilaçların fizyolojik etkileri gibi
Ruh sağlığı sorunları herkeste görülse de, HIV'nin ruh sağlığı üzerindeki etkisini tam olarak tanımlamak güçtür. Bununla birlikte, HIV ile yaşayan birçok kişi bu sorunlarla tanı döneminde ve yaşamın sonraki evrelerinde karşı karşıya gelebilmektedir. Anksiyete ve depresyona neden olan yaygın nedenler arasında, sağlığınızın, yaşam tarzınızın ve ilişkilerinizin bu durumdan nasıl etkileneceği gibi geleceğe yönelik endişeler bulunur.
Duygusal açıdan kendinizi nasıl hissettiğiniz konusunda hekiminizle açıkça konuşmanız önemlidir; böylece sağlık ekibiniz belirtileri mümkün olduğunca erken belirlemenize yardımcı olabilir.
Risk Altında Mıyım?
Hekiminiz, şunlardan bazılarını yaparak ruh sağlığınızı değerlendirmek üzere sizinle birlikte adım atabilir:
- Depresyon ve anksiyete ile ilişkili semptomları araştırabilir
- Nasıl uyuduğunuzu sorabilir
- Çoğu kişiyi etkilemeyen bir hastalık olsa da, sağlık ekibiniz, HIV ile ilgili nörokognitif bozukluk (HAND) adı verilen bir hastalığınızın olup olmadığını değerlendirmek isteyebilir. Bu rahatsızlığın, dikkat süresinde kısalma, hafıza kaybı, baş ağrısı, çalkantılı ruh hali, karar verme yetisinde azalma, zihin karışıklığı ve hatta uzuvlarda zayıflık da dahil olmak üzere çok çeşitli semptomları bulunur.
- Bazı ilaçların depresyon veya uyku sorunlarıyla ilişkilendirilmiş olması nedeniyle, HIV ilaçlarınız da dahil olmak üzere aldığınız tüm ilaçları gözden geçirebilir
Duygularınızı dikkate almanız ve daha fazla yardıma ihtiyaç duymanız halinde yardım almanız önemlidir. Böylece semptomlarınız azalabilir ve yaşam kaliteniz artabilir.
Peki ya Zaten Ruh Sağlığı Sorunlarım Varsa?
Bir ruh sağlığı sorunuyla yaşamak kolay olmasa da yaşam tarzınızda yapabileceğiniz şu gibi değişiklikler bulunur:
- Sağlıklı beslenme
- Fiziksel açıdan aktif olma
- Alkol alımınızı sınırlandırma
- Kafein alımınızı sınırlandırma
Başka Neler Yardımcı Olabilir?
Bir ruh sağlığı uzmanına danışabilirsiniz; depresyon, anksiyete gibi ruh sağlığı sorunlarınıza yönelik ilaç tedavisi veya konuşma terapileri, başa çıkma teknikleri gibi psikoterapiler faydalı olabilir. Hekiminizin tavsiyesi üzerine aldığınız ilaçları gözden geçirmek ve değiştirmek de fayda sağlayabilir.
Hekiminizle konuşmanız önemlidir. Hekiminiz, ruh sağlığınız konusunda size yol gösterebilir ve dikkate alınacak şu gibi ek faktörlerin bilincinde olacaktır:
- Ruh sağlığınızı iyileştirmek için yaşam tarzınızda yapabileceğiniz değişiklikler
- Farklı ilaçların bir arada nasıl etki gösterdiği ve HIV ilaçlarınızla etkileşime girip girmeyeceği (her iki ilacı da almanın sonucu olarak herhangi bir yan etkiyi tetikleyip tetiklemeyeceği)
- HIV ilaçlarınızın ruh sağlığınız üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olup olmadığı
